missionarissen van afrika
missionnaires d’afrique

L A V I G E R I E . be

Missie en dekolonisering - de mening van Wauthier de Mahieu

maandag 18 oktober 2021 door Webmaster2

Jezuïet Wauthier de Mahieu werkte 31 jaar in het onderwijs in Kinshasa (DR Congo) en reageert op het debat over de rol van missie in de kolonisering.

In zijn boek Missionarissen. Geschiedenis, herinnering, dekolonisering verwondert Idesbald Goddeeris zich erover dat het debat over dekolonisering niet over het missieverleden gaat. Wauthier de Mahieu ging zelf in 1959 naar wat toen nog Vrijstaat Congo heette. Hij gaf onder meer les in een college in Kinshasa. Twee jaar lang woonde de jezuïet ook in een dorp in het oerwoud, om er de taal en cultuur van de Komo te doorgronden. We vroegen hem naar zijn visie op de rol van missionarissen in kolonisering en dekolonisering.

Godsdienst vertrekt van een sterke innerlijke inspiratie en besef dat God altijd eerst is – in tijd en ruimte, analyseert Wauthier de Mahieu. Deze inspiratie leidt tot een grote openheid om God in alles te zoeken en te ontdekken. Het is een dynamische ingesteldheid. Maar rond godsdiensten ontstaat ook altijd een systeem, opgebouwd door mensen in een bepaalde culturele context. Zo’n systeem wordt gekenmerkt door zelfbehoud en is statisch.

Wat vaak misloopt in de evangelisatie en ook bij andere religies, is dat je veel meer het systeem doorgeeft dan de oorspronkelijke inspiratie.
De inspiratie doorgeven, is dan ook veel moeilijker, klinkt het. Dat doe je door anderen deelgenoot te maken van die interne bezieling die haar bron vindt in God. Ze beziet de waarheid als iets wat gaandeweg ontdekt wordt door de werking van de Geest. Ze laat iedereen vrij om er al dan niet op in te gaan.

Het systeem daarentegen wil zichzelf opdringen vanuit een machtspositie en verkondigt een onveranderlijke waarheid. Het laat weinig ruimte voor de werking van de Geest en des te meer voor machtsmisbruik. Gaandeweg verwatert de oorspronkelijke inspiratie.

Als missionaris moet je dus eerst kijken: hoe is God hier al aan het werk?
Dat was helaas nog niet altijd de ingesteldheid van missionarissen toen ze naar Congo vertrokken, vertelt de jezuïet. We dachten dat het onze opdracht was om de mensen hun primitieve godsdiensten te laten afzweren. Mijn ervaring bij de Komo heeft gelukkig dat inzicht wel snel gebracht. Het was voor mij klaar en duidelijk dat God al leefde in die gemeenschap: de manier waarop zij met elkaar en de natuur omgingen, dat was pure harmonie.

Kolonisatie en minderwaardigheidscomplex
Dat missionarissen hebben bijgedragen aan de kolonisatie, vindt Wauthier een pijnlijk verwijt. Ik denk dan aan die missionarissen bij de Komo in die jaren vóór de onafhankelijkheid. Hebben zij daar kwaad gedaan? Wat geloofsoverdracht betreft, was hun werk een slag in het water, maar ze zetten zich enorm in om de leefomstandigheden van de mensen te verbeteren. Zo reden ze eens 1000 km naar de grens met Angola om boskoeien te kopen voor de Komo.

Sociaal deden ze mooi werk, zichzelf wegcijferend. Dat is pure liefde.
Zelf vond hij het zinvoller om naar de stad te trekken, waar de harmonie ver zoek was en waar Jezus hen andere waarden kon aanreiken dan geld en macht.

Even pijnlijk, maar mogelijk wel correct, is de vaststelling dat missionarissen mee verantwoordelijk zijn voor het minderwaardigheidscomplex dat Afrikanen werd bezorgd door een eurocentrisch wereldbeeld, cultuur en geloof op te dringen. We vertrokken naar Congo met de idee om de mensen de beschaving te brengen. Bij onze verantwoordelijken leefde de overtuiging dat de antieke Aziatische cultuur veel hoogstaander was en een verfijndere aanpak vereiste dan de Afrikaanse, die grotendeels oraal was.

Toch is het een verhaal met vele kanten, dat ook lang na de kolonisatie op veel manieren bleef doorwerken, vindt de pater. Zelf was hij een tijdlang verantwoordelijk voor de jongere medebroeders binnen de orde. Hij zag dat er een probleem was bij de rekrutering.

Veel jonge mannen zagen in hun keuze voor de jezuïeten een mogelijkheid om sociaal op te klimmen.
Hun studies werden betaald, ze werden évolués genoemd… Daar waar hij als missionaris deelgenoot wilde zijn van mensen, stelden de jonge Congolese broeders zich op als model. Hun (Congolese) oversten zagen daar geen probleem in, maar de Vlaamse jezuïet wou daar niet in meegaan. In 1990 besloot hij dan ook om definitief naar België terug te keren.

Eerbetoon in Vlaanderen en cancelculture
Of het eerbetoon in onze gemeenten aan missionarissen helemaal zuiver op de graat is? Vlaanderen heeft een record aantal missionarissen gehad vorige eeuw. Als ze thuiskwamen om fondsen te verzamelen, werden ze gevierd en er werd gul gegeven. Ze waren toen al vaak de lokale helden. Nu de heemkunde heel populair is – misschien omdat we pijlers van de Vlaamse identiteit zoeken – duikt ook het eerbetoon voor missionarissen blijkbaar weer op.

Ik vind dat allemaal menselijk en mooi, aldus pater Wauthier. Ook Vlaanderen is altijd gekoloniseerd geweest. We hebben weinig bindmiddel, weinig geschiedenis, weinig om fier op te zijn. Het probleem ontstaat wanneer de nood aan fierheid doorslaat in extreem-rechtse agressie. Dat leidt tot zelfvernietiging.

Ik zou ervoor pleiten om naar onszelf en naar elkaar te kijken met mildheid en begrip. Wauthier de Mahieu
Laat ons de neiging temperen om radicaal op te treden tegen al wat niet in het plaatje past.

Wat met standbeelden die bepaalde groepen kwetsen? Het Westen, ook België, is rijk geworden op kap van landen als DR Congo. En de plundering is nog altijd aan de gang. Wij hebben hun grondstoffen nog altijd broodnodig voor onze economische en technologische ontwikkeling. En het gebeurt vandaag op een nog veel subtielere en corruptere manier dan tijdens de kolonisatie, ook door China.

De discussie over de standbeelden is een doekje voor het bloeden, waaronder we schuldgevoelens wegmoffelen en de echte uitdagingen onaangeroerd laten.
We wijzen enkele zondebokken aan en onze levensstijl blijft gevrijwaard. De echte vraag is: hoe gaan we vandaag en in de toekomst met elkaar om? Hoe bestrijden we racisme en discriminatie vandaag? Hoe geven we eindelijk echt eerlijke handel vorm? Zou die benadering ook het vluchtelingenprobleem niet ten goede komen?

Kijk eerst naar het veelzeggende filmpje van pater Wauthier over zijn ervaring bij de Komo:
https://youtu.be/XhpKdd_-PFM


Homepagina | Contact | Overzicht van de site | | Statistieken van de site | Bezoekers : 141 / 1154775

De activiteit van de site opvolgen nl  De activiteit van de site opvolgen Afrika  De activiteit van de site opvolgen De Zending gaat door...   ?    |    titre sites syndiques OPML   ?

Site gebouwd met SPIP 3.0.28 + AHUNTSIC

Creative Commons License