missionarissen van afrika
missionnaires d’afrique

L A V I G E R I E . be

Is Kerst hen echt ontfutseld ?

Magazine L’APPEL, décember 2016
dinsdag 29 november 2016 door F.L. (Vertaling-Traduction), Webmaster

Hard, zeer hard is het exegetenberoep in deze kersttijd !

Dominique Martens, directeur van Lumen Vitae, vertelt : “Regelmatig werk ik met groepen over de kindheidsverhalen van Jezus. Als ik zeg dat het vooreerst niet gaat over historische vaststellingen, maar over theologische teksten, verwijten sommige deelnemers me dat ik hen hùn Kerst ontfutsel en zijn magie en sfeer van vrede en harmonie verbrijzel. Soms word ik er zelfs van verdacht hun geloof te willen vernietigen. Exegese, voor mij, steelt Kerst helemaal niet, maar haalt de diepe betekenis er van naar boven.”

Welke “diepe betekenis” geven die verhalen van Matteüs en Lucas dan wel aan de eerste stappen van Jezus ? De bijbelkenner verduidelijkt : “Die teksten zijn helemaal doordrongen van het paaslicht. Matteüs en Lucas geloven dat God de vermoorde profeet Jezus uit de dood heeft opgeroepen. Zij geloven dat die Jezus Gods zoon is, Gods gelaat voor een mens-heid die hij weer rechthelpt. Dat geloof zeggen de evangelisten al uit bij de geboorte. Het einde van de levensweg bepaalt dus de herlezing van het begin.”

[bleu marine]“KONING VAN DE JODEN”[/bleu marine]

Maar beide benadrukken niet, volgens Dominique Martens, dezelfde facetten van hun geloof. Matteüs voor zijn part, die jood is en voor christenen schrijft van joodse afkomst, ziet in Jezus de man die Israëls geschiedenis voltooit en zo zin geeft aan het Oude Testament. Jezus laten geboren worden in Betlehem, Davids geboortestad, is beweren dat hij de messias is, de nieuwe David, “de koning van de Joden”, zoals Jezus zelf beweert bij zijn doodsuur. Tevens is Jezus de nieuwe Mozes, die God beschermt bij de moord op jonge kinderen door Herodes, precies zoals hij Mozes beschermd heeft die met de dood werd bedreigd door de Farao. Wanneer Matteüs Jozef beschrijft, vindt hij duidelijk inspiratie bij de “Jozef door zijn broers verkocht” van het Genesisboek. Zoals die andere heeft de man van Maria dromen en bevindt hij zich ergens in Egypte.

[bleu marine]NA DE TEMPEL[/bleu marine]

De wijzen uit het Oosten offeren aan Jezus goud, wierook en mirre, geschenken die herin-neren aan de diefstal die de Babyloniërs gepleegd hadden in de Tempel van Jeruzalem toen de stad in 587 v.C. werd ingenomen. Alsof die wijzen in dit tere kind de aanwezigheid van God zelf herkenden, dan wanneer voor Joden van die tijd het in de Tempel is dat God woont.

Lucas van zijn kant, Is een christen van Griekse afkomst. Hij schrijft voor gelovigen die eveneens uit de heidense wereld komen. In zijn kindheidsverhaal over Jezus, blijkt zijn geloofsovertuiging dat de Tempel voortaan plaats ruimt voor de Kerk. Voortduren laat hij Jezus en Johannes de Doper contrasteren. Zo wordt vader Zacharias stom in de Tempel waar hij als priester fungeert, want hij heeft geaarzeld aan de boodschap van de engel krediet te geven. Hij kan dus geen zegen meer uitspreken. Die zal op het eind van het evangelie door Jezus worden uitgesproken en onmiddellijk na zijn heengaan door zijn leerlingen worden overgenomen .

[bleu marine]DE KEIZER EN JEZUS[/bleu marine]

Lucas situeert zich niet alleen tegenover het joodse geloof. Hij beoogt ook de heidense godsdienst en zijn keizercultus. Hij stelt tegenover elkaar keizer Augustus en kind Jezus. Vanuit Rome geeft de keizer zijn bevelen en al zijn onderdanen voeren die nauwgezet uit. Zo werkt het “pax romana” regime. Aan een uiteinde van het keizerrijk wordt een kind geboren in een situatie van armoede en uitsluiting, het moet slapen in een voederbak voor beesten. Maar dat kind wordt aan herders door engelen (en dus door God) voorgesteld als “een redder, de Messias-Heer”. Titels die aan Jezus worden toegekend na zijn verrijzenis.
Voor de evangelist is dit kind, vanaf zijn prille bestaan, de Heer van hemel en aarde, zijn macht overtreft die van de keizer. Maar het is een macht-zonder-geweld van de Redder, die mensen recht helpt. De eersten die worden geholpen om op te staan zijn de slachtoffers van het romeinse uitbuitingssysteem, uitgestotenen zijn de herders die dankzij hem woord en waardigheid terugvinden. De vrede die de pasgeborene-in-de-stal brengt is zo ànders dan de keizersvrede.

[bleu marine]DE JEZUS VAN HET GELOOF[/bleu marine]

In één woord, voor Dominique Martens verhalen Matteüs en Lucas hun geloof, schrijven zij theologie in verhaaltrant. De Jezus die zij ter kennis brengen is de Jezus van het geloof, in wie zij geloven sinds zij, met hun gemeenschap, binnengetreden zijn in de dynamiek van de verrijzenis. Maar wat kan men dan uit deze teksten halen dat verband houdt met histo-rische feiten ?

De biblist bekent :”De feiten rond de geboorte en de kindsheid van Jezus ontsnappen grotendeels aan het onderzoek van de historici. Matteüs en Lucas zijn niet begaan met de feiten. Essentieel is voor hen het doorgeven van hun geloof in een God vol verrassingen, die zichzelf fragiel kind heeft gemaakt opdat alle fragiele mensen terug smaak vinden in het leven en de broederlijkheid. De waarheid van deze kindsheidsevangelies is niet de waarheid van feiten die onmogelijk te staven zijn. Maar zij is het Goede Nieuws dat gelovigen van gisteren en vandaag bezielt, die zoals Jozef en Maria, zoals de herders en de wijzen, zich op weg begeven.”

[bleu marine]VAN NIVEAU VERANDEREN[/bleu marine]

En de exegeet besluit : “Laten wij het kind (Jezus!) niet weggooien met het badwater! De feiten die in de geboorteverhalen (zoals in de verrijzenisverhalen ook) worden aangehaald zijn niet door historische wetenschap te achterhalen, helemaal ’t akkoord daarmee. Maar dat is nog geen reden om te beweren dat zij ons bedriegen : hun diepe betekenis ligt op een ander niveau, op dat van de zin die men aan het eigen bestaan toekent.”

[bleu marine]KERSTMIS GEZIEN DOOR HISTORICI[/bleu marine]

De enige zekerheid van de historici kan men samenvatten hierin : Jezus is een zekere dag en op een zekere plaats geboren, en hij is gekruisigd gestorven in het jaar 30. Maar de omstandigheden van zijn geboorte en kindsheid kunnen zij helemaal niet bereiken. Is hij geboren in Bethlehem (stad van koning David) of in Nazareth (dorp waar hij woont als hij zijn “openbaar leven” begint rond het jaar 28) ? Of elders nog ? Niemand is er zeker van. Is hij geboren in een stal (Lucas) of in een huis (Matteüs) ? Totaal onmogelijk iets te verzekeren.

In welk jaar is hij geboren ? De aanduiding van Lucas – de volkstelling van Quirinius – zou hem doen geboren worden in 6 n.C, dan wanneer Matteüs het heeft over koning Herodes die in 4 v.C. gestorven is. Exegeten verkiezen eerder 6 v.C. … Heeft Jezus het daglicht gezien op 25 december ? Hoogst onwaarschijnlijk. In feite is dat de datum van de winterzonne-wende en is het een romeins feest voor de zegevierende zon. Rond 360 te Rome vervangen kristenen dat heidens feest door het kerstfeest. Zijn herders en wijzen het kind komen eren ? Hier ook is hun komen vooral theologisch. De ezel en de os, zo onmisbaar in de kerststal, komen niet voor in de canonieke evangelies, maar wel in een apocrief evangelie van het jaar 200, dat zich aan de profeet Jesaja inspireert.

En de maagdelijke ontvangenis van Jezus ? Er bestaan wondermooie verhalen rond geboor-te in het Oude Testament en in de literatuur van het Midden-Oosten. Bijvoorbeeld benadrukt de bijbeltekst de hoge ouderdom van Sara en Abraham, maar Izaäk ontstaat wel uit hun seksueel samenkomen. In babylonische teksten worden sommige koningen geboren uit het sperma van een god in een vrouw. Maar voor Lucas en Matteüs is de geboorte van Jezus geen resultaat van seksueel éénzijn. Daarin is zij heel origineel. Maar die bewering is eerst en vooral een geloofsbewering in Jezus als Gods Zoon. Zij zegt niets over de concrete gang van de ontvangenis.

  Joseph DEWEZ
Magazine L’APPEL, décember 2016

Homepagina | Contact | Overzicht van de site | | Statistieken van de site | Bezoekers : 554 / 1154713

De activiteit van de site opvolgen nl  De activiteit van de site opvolgen België  De activiteit van de site opvolgen Hedendaags geloof   ?    |    titre sites syndiques OPML   ?

Site gebouwd met SPIP 3.0.28 + AHUNTSIC

Creative Commons License